Friday, 23 July 2021

Artificial Intelligence: Benefits and Pitfalls by Dr. Shrikant V. Sonekar

Artificial Intelligence (AI) is succeeding at all the fronts of technology, right from speech interpretation and recognition interface to self-driving cars. It is one of the top-most technologies having huge potential in the present times as well as the future. In broad terms, Artificial Intelligence is the ability of a computer program to learn and think. The opportunity for innovation, modernisation and development in AI is enormous and it will keep changing the world in diverse ways in the future. Involvement of AI is everywhere, right from space exploration to advancements in defence systems and more. The technology is expanding progressively, and it has the potential to be more intelligent than ever. The phrase "human error" came into existence because humans make mistakes as and when they learn. On the contrary, computers, if properly programmed, don't make mistakes. When AI is used, decisions are taken from the previously gathered information applying a certain set of algorithms. So errors are reduced and accuracy is achieved with a greater degree of precision. AI is not restricted to only robots with human characteristics, it encompass anything from Google's search algorithms to IBM's Watson to autonomous weapons.

What is Artificial Intelligence?

In broad sense, Artificial Intelligence is a branch of computer science wherein smart machines are built in such a manner that they respond and behave like humans. The purpose of building an intelligent system, machine or robot is to support the decision making process which is completely analysed, based on the data that is available with the organization. The entire process of building an intelligent system is same as that of humans blending the information and providing suitable decision. The only difference is that in case of AI, the decision making is reached by analysing tons of generated and gathered data. Technocrats have categorized AI into two parts - Narrow AI and General AI. The former is designed to accomplish basic tasks or to outperform the basic human task such as facial recognition, playing chess, solving equations, internet searches or only driving car. The later one is meant to design cognitive, intellectual, perceptive and rational task.

Many vocations involve performing repetitive works like sending thank you email, verifying certain documents for errors etc. For example, verification of documents for processing loans, etc. The feature of AI Cognitive Automation helps to speed up the process of verifying the documents. Some of the highly advanced organizations use digital assistants to interact with users which save the need for human resources. Digital assistants are also used in many websites and mobile applications to attend to users' queries. We can chat with them about what we are looking for. Some chat bots are designed in such a way that it becomes hard to determine that we are chatting with a chat bot or a human being.


Click link for full article 

http://employmentnews.gov.in/NewEmp/MoreContentNew.aspx?n=Editorial&k=70259 

Tuesday, 13 July 2021

भारत आणि शेजारील देश

सामान्य अध्ययन पेपर-२ मधील आंतरराष्ट्रीय संबंध या अभ्यासघटकांतर्गत भारत व शेजारील राष्ट्रे यामधील संबंधाचा आढावा घेऊन भारत आणि शेजारील देशातील द्विपक्षीय संबंधांचे चालू घडामोडींच्या अनुषंगाने कसे अध्ययन करावे, तसेच या घटकाच्या तयारीकरिता कोणते संदर्भसाहित्य वापरावे, याबाबत चर्चा करूया. प्रत्येक देश आपल्या परराष्ट्र धोरणामध्ये शेजारील राष्ट्रांशी चांगले संबंध प्रस्थापित करण्यास प्राधान्य देत असतो. कारण शेजारील राष्ट्रांशी असणारे संबंध देशाच्या सामरिक सुरक्षेला प्रभावित करत असतात. २०१५ साली भारताचे शेजारील देशांशी असणाऱ्या संबंधावर ‘मौसम‘ प्रकल्पाच्या अनुषंगाने प्रश्न विचारला होता.

भारताच्या शेजारील देशांमध्ये पाकिस्तान, अफगाणिस्तान, चीन, नेपाळ, भूतान, बांग्लादेश, म्यानमार, श्रीलंका व मालदीव यांचा समावेश होतो. भारताचे या देशांशी असणारे संबंध ऐतिहासिक परिप्रेक्ष्यातून म्हणजेच स्वातंत्र्यापासून कसे उत्क्रांत होत गेले हे जाणून घ्यावे लागेल. तसेच समकालीन परिप्रेक्ष्यामध्ये विचार करता आर्थिक व व्यूहात्मक बाबींच्या पार्श्वभूमीवर अभ्यासावे लागतील. भारतासमोरील क्षेत्रीय आव्हानांचा विचार करून नरेंद्र मोदी सरकारने शेजारील देशांना समान वागणूक देण्याचे धोरण अवलंबले आहे. परराष्ट्र मंत्र्यांची भूतान भेट आणि मोदींच्या मे २०१९ मधील शपथ विधीकरिता ‘बिमस्टेक’ राष्ट्रांच्या प्रतिनिधींना दिलेल्या निमंत्रणावरून भारताचा कल ‘नेबरहूड फस्र्ट’ कडे असल्याचे अधोरेखित होतो. तरीही भारताच्या शेजारील राष्ट्रांच्या

संबंधांच्या संदर्भामध्ये आधीच्या यूपीएप्रणीत सरकारच्या धोरणांचे सातत्य दिसून येते. भारताचे शेजारील देशांशी संबंध सुरुवातीपासूनच समानता व परस्परांचा आदर या मूलभूत तत्त्वावर आधारित आहेत. सर्वप्रथम आपण भारत व शेजारील देशांच्या संबंधाचा समकालीन परिप्रेक्ष्यामध्ये आढावा घेऊयात.

click link

https://www.loksatta.com/career-vrutantta-news/upsc-exam-study-upsc-student-exam-akp-94-2527084/ 

Sunday, 11 July 2021

नवकेन्सीय अर्थशास्त्र (Neo-Keynesian Economics)

समष्टीय अथवा समग्रलक्ष्यी अर्थशास्त्रातील एक सैद्धांतिक प्रवाह. इ. स. १९३६ मध्ये जॉन मेनार्ड केन्स यांनी भांडवलशाही अर्थव्यवस्थेच्या समष्टीय यंत्रणेबाबत मूलभूत सैद्धांतिक मांडणी केली, ज्यास ‘केन्सीय क्रांती’ असे संबोधले जाते. ‘नवअभिजात अर्थशास्त्रीय तत्त्वे’ आणि ‘सार्वत्रिक समतोल सिद्धांत’ या अर्थशास्त्राच्या मुख्य प्रवाहातील प्रचलित सैद्धांतिक चौकटींच्या दृष्टीकोनातून केन्स यांच्या या सैद्धांतिक मांडणीचा अर्थ लावण्याचे, आकारिक स्वरूपातील मांडणी करण्याचे, तसेच केन्स यांच्या मूळ विश्लेषणास विकसित व विस्तारित करण्याचे जे प्रयत्न इ. स. १९३७ ते १९७० या कालावधीत विविध अर्थतज्ज्ञांनी केले, त्यांस एकत्रित रीत्या नवकेन्सीय अर्थशास्त्र किंवा नवअभिजात समन्वय किंवा नवअभिजात-केन्सीय समन्वय असे संबोधले जाते.

भांडवलशाही बाजाराधारित अर्थव्यवस्था या मूलतः अस्थिर असून पुनरुत्थानाच्या किंवा पूर्णपणे कोसळण्याच्या स्पष्ट प्रवृत्तीविना अर्थव्यवहाराच्या अवसामान्य (सब-नॉर्मल) आणि अप-इष्टतम (सब-ऑप्टीमल) पातळीला स्वस्थ स्थिती गाठू शकतात, असा दावा केन्सीय विश्लेषणाचा गाभा आहे. केन्स यांच्या मते, या अस्थिरतेच्या मुळाशी समग्र मागणीमधील चढउतार असून हे चढउतार भांडवलाच्या सीमांत कार्यक्षमतेमध्ये चक्रीय बदल होण्यातून गुंतवणूक खर्चामध्ये घट होण्यामुळे संभवतात. या अस्थिरतेतून निर्माण होणारी बेरोजगारी ही अनैच्छिक असून समग्र मागणीची कमतरता त्यास कारणीभूत असते. अर्थव्यवस्थेला समतोलाकडे नेण्याची बाजारयंत्रणेची शक्ती कमकुवत असल्याने ही अस्थिरता कमी करण्यामध्ये, तसेच अर्थव्यवस्थेला पूर्ण रोजगार स्थितीकडे नेण्यामध्ये राजकोषीय आणि चलनविषयक धोरणे महत्त्वाची भूमिका बजावू शकतात, असा केन्सीय विश्लेषणाचा अर्थ होता. स्पर्धात्मक बाजारातील स्वहित साधण्याच्या हेतूने प्रेरित असंख्य अभिकर्त्यांच्या निर्णयांमधून समष्टीय पातळीवरील इष्टतम निष्पत्ती होत असते, या प्रसिद्ध अर्थतज्ज्ञ ॲडम स्मिथ यांच्यापासून सार्वत्रिक समतोल सिद्धांतापर्यंत चालत आलेल्या विश्लेषणात्मक वारशाला केन्सीय विश्लेषणाने आव्हान दिले.

Click link more information

https://marathivishwakosh.org/52740/ 

Monday, 5 July 2021

भारताचे परराष्ट्र धोरण

प्रस्तुत लेखामध्ये भारताच्या परराष्ट्र धोरणाचा आढावा घेणार आहोत. यामध्ये प्रथम परराष्ट्र धोरण म्हणजे काय हे पाहू. देशाच्या सामाजिक-आर्थिक प्रगतीसाठी इतर देशांशी मैत्रीपूर्ण संबंध राखणे महत्त्वाचे आहे, असे संबंध विशिष्ट तत्त्वे आणि धोरणांवर आधारित असतात. अशा तत्त्वे आणि धोरणांना परराष्ट्र धोरण म्हणता येईल. परराष्ट्र धोरणाची तत्त्वप्रणाली साधी आणि संक्षिप्त असू शकते किंवा गुंतागुंतीची आणि संदिग्धपण असू शकते. परराष्ट्र धोरणात निश्चितपणे राष्ट्र- राज्याची राजकीय उद्दिष्टे, नैतिक तत्त्वे आणि राष्ट्रहिताची परिभाषा यांचा समावेश होतो. परराष्ट्र धोरण पोकळीत अस्तित्वात येऊ शकत नाही. राजकीय, आर्थिक, सामाजिक आणि ऐतिहासिक संदर्भामध्ये परराष्ट्र धोरण तयार होत असते. राष्ट्र-राज्याच्या निर्मितीशी संबंधित ऐतिहासिक घडामोडी, राष्ट्र निर्मितीची वैचारिक तत्त्व चौकट आणि राष्ट्र-राज्याच्या अस्तित्वाचे तार्किक अधिष्ठान यांच्या संगमातून राष्ट्राच्या परराष्ट्र धोरणाचा उगम होतो

Click link more information 

https://www.loksatta.com/career-vrutantta-news/upsc-exam-upsc-student-upsc-study-akp-94-2519989/