Friday, 30 April 2021
Thursday, 29 April 2021
मुख्य परीक्षा भूगोल अभ्यासक्रमाची मांडणी
अभ्यासाच्या सोयीसाठी आयोगाने निर्धारित केलेल्या अभ्यासक्रमाची वेगळ्या प्रकारे मांडणी करून घेणे व्यवहार्य ठरेल
Wednesday, 28 April 2021
Tuesday, 27 April 2021
आपत्ती व्यवस्थापन कायदा, २००५
भारत जसा जैव, सांस्कृतिक व भौगोलिक वैविध्यांचा देश आहे, तसाच तो नानाविध विनाशकारी आपत्तींचा देश म्हणूनही गणला जातो. भारतातील आपत्तींचे विस्तृत प्रमाण येथील विकासाला मोठ्या प्रमाणात बाधक ठरते. देशाच्या स्वातंत्र्यानंतर तब्बल ५८ वर्षानी आपत्ती व्यवस्थापन कायदा (कायदा क्र. ५३/२००५) झाल्यामुळे आपत्ती व्यवस्थापन या अतिशय महत्त्वाच्या विषयाला वैधानिक स्वरूप प्राप्त झाले आहे. त्याकरवी एका सुनियोजित, सर्वसमावेशक व चिरंतन आपत्ती व्यवस्थापन यंत्रणेकडे वाटचाल करण्याच्या दिशेने आपण भक्कम पाउल टाकले आहे.
जगभरातील आपत्तींच्या घटना २० व्या शतकातील आठव्या दशकात खूप वाढल्या होत्या. प्राणहानी आणि वित्तहानी शिगेला पोहोचली होती. २० व्या शतकातले शेवटचे दशक हे राष्ट्र संघाने आपत्तीचे धोके कमी करण्यासाठी ‘डिझास्टर रिस्क रिडक्शन’चे दशक म्हणून घोषित केले होते. सगळ्या राष्ट्रांनी आपापल्या व्यवस्थापनानुसार दंडक स्थापन करण्याचा प्रयत्न केला. धोका कमी करण्यासाठी अनेक दंडक जगभरात स्थापन केले गेले. जगभरात एक गोष्ट निश्चित मानली गेली की, आपत्ती आल्यानंतर केल्या गेलेल्या कार्यवाहीपेक्षा धोका कमी करण्यासाठी केलेली कार्यवाही महत्त्वाची असते. भारतात १९९३ साली ओरिसा (ओडिशा)च्या चक्रीवादळानंतर केंद्र सरकारने एक समिती स्थापन करून धोक्यांचा आणि त्यापासून उद्भवणाऱ्या आपत्तींचा सर्वंकष अभ्यास केला. तसेच भारताने आपत्तिदरम्यान मदतकार्यासाठी व्यवस्थापनातील सगळे विभाग, शास्त्रीय संशोधनातील संस्था, शिक्षण संस्था आणि सामान्य जनसमुदाय तसेच बचावकार्य करणाऱ्या संस्था यांच्यात सुसूत्रता आणण्याचा प्रयत्न सुरू केला. परंतु २००४ साली आलेल्या त्सुनामीमुळे आपत्ती व्यवस्थापन कायदा बनवण्याची निकड कळून चुकली.
आपत्ती व्यवस्थापन कायदा (२००५) हा संसदेत २५ डिसेंबर २००५ रोजी पारित झाला. या कायद्याची ठळक वैशिष्ट्ये खालीलप्रमाणे :
Click link for more information
एल निनो
दक्षिण अमेरिकेच्या उष्णकटिबंधीय पश्चिम किनार्‍यावरील महासागरी प्रदेश दर काही वर्षांनी असंगत असा उबदार राहतो. या असंगत आविष्काराला महासागरविज्ञान आणि हवामानशास्त्रात एल निनो म्हणून ओळखले जाते. पृथ्वीचे वातावरण आणि पॅसिफिक महासागराच्या उष्णकटिबंधीय भागातील पाणी यांच्यामधील आंतरक्रिया हा एक वातारणीय आविष्कार एल निनोच्या रूपाने घडत असतो. २०० उत्तर ते २०० दक्षिण या अक्षांशांदरम्यान घडणारा हा आविष्कार दर सु. २ ते ७ वर्षांनी घडतो. सर्वसाधारणपणे याची सुरुवात एका वर्षाच्या उन्हाळ्याच्या प्रारंभी होते व पुढील वर्षातील वसंत ऋतूपर्यंत तो असतो. एल निनोचा परिणाम जगभरातील जलवायुमानावर (हवामानावर) होतो. उदा., अमेरिकेच्या संयुक्त संस्थानांच्या दक्षिण भागातील जलवायुमान नेहमीपेक्षा अधिक आर्द्र (दमट) होते, तर वायव्य पॅसिफिक महासागरात ते नेहमीपेक्षा अधिक कोरडे (शुष्क) होते. सु. १९८२-८३ पासून हा आविष्कार अधिक वेळा व अधिक प्रखर होत गेलेला आहे. एल निनोचा हा वैशिष्ट्यपूर्ण आविष्कार सु. १८ महिने राहतो आणि पुष्कळदा त्याच्यानंतर विरुद्ध प्रकारचा ‘ला निना’ (La Nina) हा आविष्कार घडतो. ला निनाचा प्रभाव सामान्यपणे डिसेंबर ते मार्च दरम्यान असतो. विसाव्या शतकात एल निनो २३ वेळा व ला निनो १५ वेळा घडल्याचे मानतात.
Sunday, 25 April 2021
Tourism Industry Key to Faster Economic Growth
The tourism industry of India is economically important and is growing rapidly. It has become the world's fourth largest export industry after fuels, chemicals and food. Specifically, tourism accounts for 6 per cent of the world's total merchandise and service exports that represents 30 per cent of international trade in services. Besides, 9.8 per cent of the world's total gross domestic product (GDP) originates from the tourism sector. The infiuence of inbound tourism on national economies is becoming increasingly important because of the growing size of the tourist market. Inbound tourism stimulates economic growth in numerous ways. For instance, tourism significantly contributes to foreign exchange reserves which help in bringing new technologies for production process. Secondly, tourism stimulates investments in new infrastructure, human capital and increases competition. Thirdly, tourism promotes industrial development through spillover effects and creates jobs and hence stimulates earnings, thereby generating positive economic externalities.
click link more information
http://employmentnews.gov.in/NewEmp/MoreContentNew.aspx?n=Editorial&k=30217
Saturday, 24 April 2021
Wednesday, 21 April 2021
आधुनिक जगाचा इतिहास
आधुनिक जगाचा इतिहास
आधुनिक जगाच्या इतिहासाची सुरुवात साधारणत: १५ व्या शतकापासून झाली असे समजले जाते.
https://www.loksatta.com/career-vrutantta-news/upsc-exam-study-akp-94-28-2450656/
एमपीएससी मंत्र : आर्थिक, सामाजिक आणि सांस्कृतिक इतिहासाचे अभ्यासतंत्र
एमपीएससी मंत्र : आर्थिक, सामाजिक आणि सांस्कृतिक इतिहासाचे अभ्यासतंत्र
Click link
Monday, 19 April 2021
स्वातंत्र्योत्तर भारत
प्रस्तुत लेखामध्ये आपण स्वातंत्र्योत्तर भारत या विषयावर चर्चा करणार आहोत.
Sunday, 18 April 2021
Thursday, 15 April 2021
Tuesday, 13 April 2021
Monday, 12 April 2021
Sunday, 11 April 2021
Thursday, 8 April 2021
Wednesday, 7 April 2021
Tuesday, 6 April 2021
Easy calculation
https://sites.google.com/view/bnasc-lib/useful-link
पर्यावरणाचे अंतरंग
Click the link
https://www.tarunbharat.net//Encyc/2020/10/18/jivansrushaticha-pran.html
https://www.tarunbharat.net//Encyc/2020/10/18/jivansrushaticha-pran.html
राष्ट्रीय उत्पन्न https://www.tarunbharat.net//Encyc/2020/3/2/gdp-article-in-marathi-.html
भारतात राष्ट्रीय उत्पन्नाची पहिली परिगणना विख्यात नेते दादाभाई नवरोजी यांनी 1876 मध्ये 1867-68 या वर्षासाठी केली. वस्तू व सेवाकर्मे यांचे उत्पादन, ही राष्ट्रीय उत्पन्नामागील मूलभूत कल्पना आहे म्हणून राष्ट्रीय उत्पन्नाचे मापन करावयाचे म्हणजे वस्तू व सेवाकर्मे यांच्या प्रवाहाचे मापन करावयास पाहिजे, असे त्यांनी म्हटले तसेच यासाठी जे माप वापरायचे ते असे असले पाहिजे की, त्यामुळे निरनिराळ्या वस्तू व सेवाकर्मे यांची माणसाला असलेली गरज आर्थिक दृष्टिकोनातून मोजली गेली पाहिजे. मानवी गरजा भागविण्यासाठी वस्तू व सेवाकर्मे यांचे उत्पादन करणे हे देशातील अर्थव्यवस्थेचे प्रमुख कार्य आहे. उत्पादनाची क्रिया होत असताना त्याचबरोबर उत्पादक घटकाना उत्पन्न आणि उत्पादनाचा उपभोग, भांडवली वस्तूंचे संचयन अशा प्रकारे उपयोग किंवा व्यय होत असतो. उत्पादन, उत्पन्न आणि उत्पादन व्यय असे हे तीन प्रवाह राष्ट्रीय उत्पन्नाच्या प्रवाहाची तीन स्वरूपे आहेत.
Click link for more information
https://www.tarunbharat.net//Encyc/2020/3/2/gdp-article-in-marathi-.html
https://www.tarunbharat.net//Encyc/2020/3/2/gdp-article-in-marathi-.html
Monday, 5 April 2021
Upcoming Career Opportunities in Reserve Bank of India
Many people prefer to work in an organized sector. From the perspective of jobs, units in organised sector regularly come out with vacancies, as per their requirements, for which the qualifications, job requirements, compensation and selection process etc. are well defined. Within organised sector there are various kinds of opportunities offered by different type of organizations. In these organizations come regulators, which are established by government of the country. The job of these regulators is to ensure compliance and ensure that interests of all stakeholders which may include government, investing individuals and investors are fully protected. These regulators, mostly work independently and make significant contribution in creating a fair, transparent and just business environment, contributing to economic development of country.
Click here more information
http://employmentnews.gov.in/NewEmp/MoreContentNew.aspx?n=InDepthJobs&k=50216
Friday, 2 April 2021
दुय्यम सेवा पूर्वपरीक्षा नागरिकशास्त्राची तयारी
साहाय्यक कक्ष अधिकारी, पोलीस उपनिरीक्षक, विक्रीकर निरीक्षक या दुय्यम सेवांच्या पूर्वपरीक्षेसाठी राज्यव्यवस्था घटकाचा अभ्यासक्रम पुढीलप्रमाणे निश्चित करण्यात आला आहे.
‘नागरिकशास्त्र – भारताच्या घटनेचा प्राथमिक अभ्यास, राज्य व्यवस्थापन (प्रशासन), ग्राम व्यवस्थापन (प्रशासन)’ मागील वर्षांच्या प्रश्नपत्रिकांच्या विश्लेषणाच्या आधारे तयारी करताना पुढील मुद्दे लक्षात घ्यावे लागतील :
नागरिकशास्त्र या घटकावर इतर घटकांपेक्षा कमी म्हणजेच १० प्रश्न विचारण्यात येतात. मूलभूत अभ्यासाच्या आधारे सोडविता येतील अशी प्रश्नांची काठीण्य पातळी आहे.
बहुतांश प्रश्न हे राज्यघटनेतील तरतुदींच्या आधारावर तयार केलेले दिसतात. म्हणजेच राज्यघटनेतील महत्त्वाच्या भागांचा आणि कलमांचा अभ्यास केल्यास या घटकावरील जास्तीतजास्त प्रश्न सोडविता येतात.
click the link
https://www.loksatta.com/career-vrutantta-news/mpsc-exam-study-akp-94-31-2434709/